ERFGOED POSITION PAPER IPO -VNG
Op donderdag 17 oktober 2024 vergadert de Vaste Kamercommissie van OCW met minister Bruins over het onderwerp erfgoed. Vanuit de provincies en gemeenten vragen wij aandacht voor de randvoorwaarden voor samenwerking op het gebied van immaterieel erfgoed tussen de overheden. En ook voor het onderhoud, restauratie en verduurzaming van erfgoed en anderzijds. Er zijn structurele oplossingen nodig om erfgoed in de toekomst te behouden.
Een structurele oplossing is nodig om het behoud van erfgoed voor de toekomst zeker te stellen
Gemeenten en provincies zien mogelijkheden om cultureel erfgoed in te zetten voor de leefbaarheid van stad, platteland en regio. Cultureel erfgoed is namelijk een belangrijker drager van onze lokale en regionale identiteit. Erfgoed, monumenten, archeologie maar ook tradities zeggen iets over de geschiedenis en de lokale cultuur, brengen gemeenschappen tot stand en slaan bruggen tussen groepen mensen.
Voor de monumenten zijn blijvende inzet en investeringen nodig om deze goed te onderhouden en zo de onderhoudsstaat op peil te houden.
Er is een duurzame en lange termijn oplossing nodig voor de restauratie en het onderhoud van grote monumenten. Dit kan bijvoorbeeld door een rijksfonds voor grote restauratieopgaven, om uitzonderlijk restauratiebehoeften waarin de reguliere subsidieregeling niet kan voorzien, met gezamenlijke inzet te kunnen realiseren. Dus niet steeds incidenteel een noodgreep, maar structurele middelen voor de lange termijn om behoud voor toekomstige generaties zeker te stellen. Het Prinsenhof in Delft maar ook het kloosterdorp Steyl, het stadhuis in Middelburg, Blijdorp in Rotterdam en het Unesco werelderfgoed Koloniën van Weldadigheid (ensemble) zijn voorbeelden van kanjers die tijdloos moeten worden gewaardeerd en waarin moet worden geïnvesteerd.
Samen met provincies en in samenspraak met de VNG heeft de vorige staatssecretaris onderzoek gedaan naar de precieze restauratieopgave voor grote monumenten. Uit de tussenrapportage van dit ‘Onderzoek restauratieopgave niet-woonhuis-rijksmonumenten’ blijkt onverminderd dat er aanvullende middelen nodig zijn ten opzichte van de reeds beschikbare middelen.
Als het gaat om de erfgoedzorg voor de toekomst, biedt het ministerie van OCW bovendien ook belangrijke input voor het ruimtelijke debat als het gaat om onze leefomgeving.
Wij vragen:
- Voor de rijksmonumenten een blijvende inzet en investeringen vanuit het Rijk, om deze goed te kunnen blijven onderhouden en zo de onderhoudsstaat op peil te kunnen houden.
- Een structurele oplossing voor de financieringsbehoefte bij grote restauratieopgaven. De recente inventarisatie van de restauratieopgave toont de noodzaak aan om tot oplossingen en lange termijn financiering te komen, omdat de huidige regeling hier niet in blijkt te kunnen voorzien.
Immaterieel erfgoed vraagt om samenwerking tussen de overheden
Gemeenten en provincies zijn actief op het gebied van immaterieel erfgoed. Ze erkennen immaterieel erfgoed en kennis bij erfgoedgemeenschappen en willen burgerkracht benutten. Immaterieel erfgoed is het erfgoed van alledag, dat dicht bij de mensen staat en alle lagen van de bevolking verbindt. Het omvat sociale gewoonten, voorstellingen, rituelen, tradities, ambachten, uitdrukkingen, bijzondere kennis, en/of vaardigheden die gemeenschappen en groepen erkennen als een vorm van cultureel erfgoed.
De VNG en het IPO zijn dan ook positief over de Kamerbrief Immaterieel erfgoed van, voor en door iedereen. Ook zijn we blij met het voornemen tot samenwerking tussen de VNG, het IPO en het ministerie van OCW in de bestuurlijke afspraken cultuurbeoefening voor de periode 2025-2028. Onder die afspraken valt ook immaterieel erfgoed, inclusief het Faro-gedachtengoed. De rijksbegroting laat zien dat de beleidsmatige en financiële inzet hierop door het ministerie van OCW in 2025 blijft behouden.
We willen als overheden gezamenlijk op (blijven) trekken om de infrastructuur van immaterieel erfgoed te vereenvoudigen en te versterken. Dit doen we vanuit ieders rol en verantwoordelijkheid. Voor een vliegende start van deze samenwerking, vragen we aandacht voor één van de randvoorwaarden, namelijk de samenhang met de (tijdelijke) extra middelen voor immaterieel erfgoed en Faro tot en met 2025. Wij vragen u te zoeken naar een duurzame oplossing voor het behouden van financiële voorzieningen, om te kunnen blijven werken met bijvoorbeeld (immaterieel) erfgoedcoaches en lopende trajecten in provincies en gemeenten. Zodoende zakt de inspanning en samenwerking niet gelijk in na het eerste jaar van de bestuurlijke afspraken en kunnen we initiatiefnemers, erfgoedgemeenschappen, kortom onze actieve inwoners de ondersteuning bieden die we als overheden beogen.
Wij vragen:
Een duurzame oplossing voor het behouden van financiële voorzieningen ook ná 2025, om te kunnen blijven werken met bijvoorbeeld (immaterieel) erfgoedcoaches en lopende trajecten in provincies en gemeenten.