De uitbraak van het coronavirus heeft grote gevolgen voor de cultuur- en erfgoedsector, ook voor ondernemers en eigenaren van openbaar toegankelijke monumenten. Het kabinet heeft daarom verschillende maatregelen genomen, waar instellingen en makers gebruik van kunnen maken. Het betreft een combinatie van kabinetsbrede generieke maatregelen, specifieke sector brede maatregelen en een aanvullend pakket van 300 miljoen euro. Op 27 mei heeft Minister Van Engelshoven in een Kamerbrief bekendgemaakt hoe de invulling van de extra 300 miljoen eruit ziet.
Uitwerking aanvullend pakket van 50 miljoen
Van het aanvullend pakket van 300 miljoen euro is € 50 miljoen bestemd voor de `Opengestelde Monumenten-Lening’ bij het Nationaal Restauratiefonds. Het betreft krediet voor eigenaren van rijksmonumenten zoals kerken, kastelen en buitenplaatsen, industrieel erfgoed, molens, stadsherstelorganisaties en museale monumenten die inkomsten mislopen vanwege de coronacrisis.
De minister schrijft: “Rijksmonumenten zoals kerken, kastelen en buitenplaatsen, industrieel erfgoed, molens, stadsherstelorganisaties en museale monumenten, die normaliter open zijn voor publiek verliezen nu ook hun inkomsten. De derving van inkomsten (kaartverkoop, horeca, winkel, (ver)huur, geplande evenementen) en de onzekere vooruitzichten zetten de continuïteit van deze organisaties onder druk. De organisaties zijn ook van vitaal belang voor het behoud van de keten van werkgelegenheid en vakmanschap van restauratie en instandhouding. Bij de publieksactiviteiten zijn veel vrijwilligers betrokken. Ook voor hen heeft de coronacrisis grote sociale gevolgen, omdat zij vanwege hun hogere leeftijd vaak tot de risicogroep behoren. Het feit dat zij nu verminderd inzetbaar zijn is in de eerste plaats een teleurstelling voor henzelf en de organisatie, maar betekent soms ook dat extra kosten gemaakt moeten worden. Om in aanmerking te komen voor deze leenfaciliteit moet er sprake zijn van een publiekstoegankelijk rijksmonument en inkomstenderving. Onder voorbehoud van de staatssteunaspecten, kan het NRF een lening aanbieden met de volgende kenmerken:
- looptijd van 15 jaar tegen 1% rente
- maximaal drie jaar aflossingsvrij
- minimaal leenbedrag € 10.000 euro en maximaal € 2 miljoen per eigenaar
- mogelijkheid tot achterstelling
Deze gunstige voorwaarden bieden eigenaren de mogelijkheid zaken weer op orde te krijgen en openstelling weer mogelijk te maken. Met de lening kunnen zowel kleine als grote organisaties worden geholpen. Het NRF ontwikkelt samen met experts in de monumentensector een rekentool waarmee snel inzicht kan worden verkregen in de financiële positie en de benodigde omvang van de lening. Openstelling van de leenfaciliteit is in beginsel tot eind van dit jaar. Conform het verzoek van het lid Dik-Faber heb ik gesproken met de Federatie Grote Monumentengemeenten, de stichting Kastelen, Buitenplaatsen en Landgoederen en museum Catharijneconvent (in relatie tot kerkelijk erfgoed) over het ophogen van de eigen bijdrage in de Stimuleringsregeling instandhouding monumenten (Sim). De leenfaciliteit is er juist ook op gericht om de kastelen, buitenplaatsen, landgoederen en monumentale kerken te kunnen helpen. Daarnaast zal ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed coulance betrachten, als het gaat om de voorwaarden bij de Sim-subsidie. Organisaties die extra tijd nodig hebben om aan de verplichtingen van de Sim te voldoen kunnen rekenen op coulance.”
Kabinetsbrede generieke maatregelen
Voor ondernemers in de erfgoedsector heeft de minister al eerder een regeling opgesteld. Inmiddels zijn 1.682 culturele ondernemers in aanmerking gekomen voor de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor werkbehoud (NOW), waarmee zij hun personeel door kunnen blijven betalen. Dit komt neer op een bedrag van € 46 miljoen aan verstrekte voorschotten. Voor de Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren (TOGS) waren op 19 mei in totaal 181.210 aanvragen ontvangen en is aan 14.194 instellingen in de culturele en creatieve sectoren een bedrag van € 4.000 toegekend. Dat is totaal € 56,78 miljoen aan toekenningen in de culturele en creatieve sector. Over het aantal zzp’ers uit de cultuursector dat gebruik heeft gemaakt van de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (TOZO) wordt in juni meer bekend; naar schatting komen hier zo’n 92.000 ondernemers uit de sector in aanmerking voor steun. Hiernaast is het kabinet in gesprek met medeoverheden over aanvullende compensatie voor de cultuursector, bovenop de 300 miljoen.
Zie ook onderstaand bestand met infographic: